AĞIR DÜZEYDE ZİHİNSEL YETERSİZLİK

 Zihinsel yetersizliklerin % 3-4’ünü oluşturur. Zekâ bölümleri 20-34 arasında olup bireyin öz bakım becerilerinin öğretimi de dahil olmak üzere yaşam boyu süren, yaşamın her alanında tutarlı ve daha yoğun özel eğitim ile destek hizmete ihtiyacı olması durumudur.

Erken çocukluk yıllarında konuşma becerisini ya çok az kazanırlar ya da kazanamazlar. Okul döneminde konuşmayı öğrenebilirler ancak, temel bakım düzeyinde eğitilebilirler. Yetişkinlikte yaşamda yakın bir denetim ile basit işleri yapabilirler.

Bu çocuklar bağımsız yaşam becerileri öğrenebilirler. Ancak akademik becerileri öğrenmede güçlük çekerler. Dil ve konuşma gelişimlerinde gecikme, ilk basamaklarda takılma, basmakalıp konuşma, eklemleme bozukluğu, ses bozukluğu, kekemelik yaygın şekilde görülmektedir.

Bu çocukların genel özellikleri aşağıda sıralanmıştır;

- Geç ve güç öğrenirler

- Genelleme yapamazlar

- Bilgilerini benzer durumlara transfer edemezler

- Dikkatleri kısa süreli ve dağınıktır

- Kolayca yorulurlar ve dayanıksızdırlar

- Yakın şeylerle ilgilidirler ,uzak geleceğe aldırış etmezler

- Algı ve tepkileri basittir

- Çabuk unuturlar

- İlgileri çok değişkendir sürekli değişir

- Oyunlarda kendilerinden küçüklerle oynamayı tercih ederler

- Her işte bağımlı olmayı seçerler

- Arkadaşlık kurmada  zorluk çekerler ve kurdukları dostluklar kısa ömürlüdür

- Kendilerine güvenleri çok azdır

- Sosyal becerileri azdır

- Kurallara uymakta zorluk çekerler

-Bunlar birazcık okuma yazma öğrenebilirler

-Bunlar çoğunlukla monoton ve el becerilerine dayanan işler öğretilebilir

-Toplum içinde birisinin rehberliği altında yaşayabilirler

Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilerin Öğretmenleri, Sınıf İçinde Neler Yapmalıdırlar?

 Ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin öğretmenleri sınıf içinde şunları yapmalıdırlar:

1. Çocuk kısa ve basit komutlara alıştırılmalıdır. Olumsuzdan daha çok, olumlu ifadeler kullanılmalıdır.

2. Acele ve telaşlı ifadeler yerine sakin ifadeler kullanılmalıdır.

3. Etkinlikler seviyeye uygun, somut ağırlıklı ve basit olmalıdır.

4. Öğrencinin başarılı çalışmaları mutlaka görülmeli, değer verilmeli ve gerekirse ödüllendirilmelidir. Bu becerilerini daha da geliştirmeleri için desteklenmeli ve aileye gerekli rehberlik yapılmalıdır.

5. Öğretilebilir çocukların öğrenmelerinde, yaparak ve yaşayarak öğrenme daha etkili ve sürekli olmaktadır. Çocuğun grup çalışmalarına katılımını sağlayıcı etkinliklerde bulunması desteklenmelidir.

6. Etkinliklere çocuğun gelişim seviyesine uygun araç gereç ve çalışmalarla başlanılmalıdır.

7. Becerilerin kazandırılmasında doğru davranışların verilmesi gerekir. Çocukların düzgün konuşmalarını isteyen öğretmen her şeyden önce kendisi düzgün konuşmalıdır.

8. Öğrencilere gerekli ve yeterli bireysel çalışma alışkanlıklarını kazandırabilmek için başlama, devam, değerlendirmede öğretmen daima öğrencileri ile birlikte olmalıdır.

Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilerin Aileleri Neler Yapmalıdırlar?

• ÇOCUĞUNUZU KABLU EDİN: Anne baba olarak birbirinizi suçlamayın. Suçlu aramayın. Onu olduğu gibi kabul edin. Gelişimi için gerekli ilginizi ve şefkatinizi esirgemeyin. Sevgi ve şefkatin beden ve ruhsal gelişim üzerinde büyük etkisi vardır.
• ÇOCUĞUNUZU SUÇLAMAYIN: Onu aileye verilmiş bir ceza olarak görmeyin.
• ÇOCUĞUNUZDAN UTANÇ DUYMAYIN:Utanç duymadan sokağa çıkmasına , arkadaşlarıyla oynamasına yardımcı olun. Özellikle yüz, beden, diş, saç, tırnak temizliğine , giysilerinin düzgün ve temiz olmasına dikkat edin.
• ÇOCUĞUNUZU BECERİKSİZ BULMAYIN: “Sen onu yapamazsın” diyerek atılımını engellemeyin. Elinden geldiği kadar yapmasına imkan verin.
• ÇOCUĞUNUZU ÇOK ŞEY YAPMAYA ZORLAMAYIN: Onun zekaca geriliği nedeniyle yeteneklerinin sınırlı olduğunu kabul edin.
• Varolan yeteneklerini en iyi kullanılabilir duruma getiriniz.
• Öğretilebilir düzeydeki çocuklar başkalarının istediklerini değil, ilgi duydukları şeyleri öğrenirler.
• Pratik hayatta kendine yetecek kadar temel beceri ve alışkanlıkları kazandırmak gerekir.(Örneğin;yemek yeme ,tuvalet alışkanlığı vb. kazandırma)
• Çocuğun evdeki faaliyetlere katılmasını sağlayın.(Örneğin; yattığı yatağı düzeltmesi, masaya bardak ve tabak yerleştirme vb. )
• Boş zamanlarını yararlı bir şekilde değerlendirmesini sağlayıcı faaliyetlerde bulunmasını sağlayın. (Örneğin ;televizyon izlemek , arkadaşlarıyla oyun oynamak vb.)
• Güven sarsıcı durumlardan (sözlerle ,isteklerden) kaçınılmalıdır. Çocuğu başkalarıyla kıyaslamayın, davranışlarından ötürü eleştirmeyin.
• Aşırı koruyucu ve kollayıcı tavırlarla bağımsızlıklarının engellenmesini , kötüye kullanılmasını, istismar edilmesini önleyici tedbirler almak gerekir.
• Çocuğunuzun başarılı çalışmaları mutlaka görülmeli, değer verilmeli gerekirse ödüllendirilmelidir.
• SON SÖZ OLARAK:Çocuğunuzu bol bol konuşturun , onu konuşurken sabırla dinleyin ve dinlediğinizi belli edin,sözünü kesmeyin. Çocuğunuzu eğitirken ACELESİZ-SABIRLI, TEKRARDAN BIKMAZ ,SÜREKLİ OLARAK GÜLER YÜZLÜ OLMAYA dikkat etmeyi unutmayınız

Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylerin Yararlandığı Eğitim Ortamları

    Ülkemizde ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireylerin yararlandığı eğitim ortamları; eğitim ve uygulama okulları ile iş eğitim merkezleridir.

1) Ağır  Düzeyde Zihinsel Yetersizliği Olan Bireyler İçin Açılan Eğitim ve Uygulama Okulları:

a) Genel eğitim programlarından yararlanamayan, okul öncesi ve zorunlu ilköğretim çağındaki, ağır ve orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler için açılan gündüzlü özel eğitim kurumlarıdır.

b) Bu okullarda; öğrencilerin, öz bakım ve temel yaşam becerileri ile işlevsel akademik becerilerini geliştirmek ve topluma uyumlarını sağlamak amacıyla gelişimsel eğitim programları uygulamaktadır.

c) Sınıf mevcutları, okul öncesi eğitim sınıflarında en fazla altı, diğer sınıflarda ise en fazla sekiz öğrenciden oluşmaktadır.

d) Okul öncesi eğitimi sınıfından altıncı sınıfa kadar sınıflarda iki özel eğitim öğretmeni; yedinci ve sekizinci sınıflarda ise, bir özel eğitim öğretmeni ile bir usta öğretici veya iki özel eğitim öğretmeni görevlendirilmektedir.

e) İş eğitim dersi atölye öğretmenlerince okutulmaktadır.

f) Okul programı bireysel yeterliliklerine dayalı gelişim özellikleri doğrultusunda bireyselleştirilmektedir.

g) Öğretmenler, her çocuğun bireyselleştirilmiş eğitim programına göre hem grup eğitimi, hem de birebir eğitim yapmaktadırlar.

h) Öğrenci, bireysel yeterliliklerine dayalı gelişim özellikleri dikkate alınarak uygun sınıfa yerleştirilmektedir.

i) Eğitim süresi 8 yıldır.

2) İş Eğitim Merkezleri

a)Eğitim uygulama okullarını bitiren veya zorunlu eğitim çağı dışında kalan zihinsel yetersizliği olanlar ve / veya genel eğitim programlarından yararlanamayan özel eğitim gerektiren bireylerin; temel yaşam becerilerini geliştirmek, öğrenme gereksinimlerini karşılamak, topluma uyumlarını sağlamak, onları işe hazırlamak amacıyla farklı konu ve sürelerde meslek kurslarının düzenlendiği, gün-düzlü özel eğitim kurumlarıdır.

b) Sınıflarda bir özel eğitim öğretmeni ile bir atölye öğretmeni / usta öğretici veya iki özel eğitim öğretmeni görevlendirilmektedir.

c) Merkezde etkinlik süresi günde toplam altı ders saatidir.

d) Eğitim süresi 3 yıldır.

e)Bir kurs programını tamamlayan kursiyer, farklı bir kurs programından da yararlanabilmektedir.